شایع ترین سرطان ها در کل جمعیت کشور شامل سرطان های پستان، پروستات، کولورکتال، پوست و معده و شایع ترین سرطان ها در مردان ایران، پروستات، معده، پوست، کولورکتال و مثانه و در زنان ایران، پستان،کولورکتال، تیروئید ،پوست و معده می باشد.
بین 30 تا 50 درصد مرگ های ناشی از سرطان، با تغییر یا اجتناب از عوامل خطر سرطان ها قابل پیشگیری است. حفظ وزن طبیعی، رژیم غذایی سالم سرشار از میوه و سبزی، ورزش منظم و اجتناب از مصرف تنباکو شامل سیگار و تنباکو بدون دود از عواملی هستند که موجب پیشگیری از بروز سرطان های مختلف می شوند. در ادامه به اثر هر یک از این عوامل پرداخته می شود.
رژیم غذایی ناسالم یک عامل خطر جهانی برای سلامتی به شمار می رود.
میوه ها و سبزی های رنگی غنی از مواد شیمیایی گیاهی هستند که در مبارزه با بیماری ها و تقویت سیستم ایمنی نقش مهمی دارند. مصرف بیشتر میوه ها و سبزی ها باعث کاهش خطر سرطان ریه، دهان، مری، معده و روده شده است. توصیه می شود روزانه 5 واحد میوه و سبزی (حداقل 2 واحد میوه و 3 واحد سبزی) از انواع مختلف استفاده شود.
. چربی های غیر اشباع موجود در روغن های گیاهی نظیر زیتون؛ آفتابگردان و کانولا و مغزها (گردو، بادام، فندق و ...)، هم چنین اسیدهای چرب امگا 3 موجود در انواع ماهی و برخی دانه های گیاهی مانند تخم کتان خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهند.
ارتباط افزایش وزن، اضافه وزن و چاقی که با میزان بیشتر چربی در بدن همراه است، موجب افزایش خطر سرطان های دهان، حلق و حنجره، مری، معده، پانکراس، کیسه صفرا، کبد، کلورکتال، پروستات و کلیه می شود.
کم تحرکی از عوامل خطر بیماری های مزمن و مرگ در جهان می باشد و موجب افزایش خطر سرطان، بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت به میزان 20 تا 30 درصد می شود. برآورد می شود که در صورت افزایش فعالیت بدنی، سالانه از 4 تا 5 میلیون مرگ جلوگیری شود. از هر 4 فرد بزرگسال، یک نفر فعالیت بدنی کافی ندارند.
فعالیت بدنی کافی، بروز سرطان های مثانه، کولون، مری، معده و کلیه را در افراد بزرگسال کاهش می دهد. برای افراد بهبود یافته از سرطان، فعالیت بدنی میزان مرگ ناشی از تمام علت ها را کاهش می دهد و خطر عود مجدد سرطان یا ایجاد دومین سرطان را کم می کند.
آخرین توصیه سازمان بهداشت جهانی برای فعالیت بدنی بزرگسالان به شرح زیر می باشد.
o بزرگسالان باید حداقل 300- ۱50 دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط، یا حداقل ۱50- 75 دقیقه فعالیت هوازی شدید یا ترکیب معادلی از فعالیت جسمانی با شدت متوسط و زیاد در هفته (حداقل 3 روز، حداقل 30 دقیقه در روز برای شدت متوسط و حداقل 20 دقیقه برای شدت زیاد) داشته باشند.
o بزرگسالان باید ورزش های تقویت کننده قدرت عضلانی با شدت متوسط یا بیشتر که تمام عضلات اصلی بدن را درگیر می کند، در 2 روز هفته یا تعداد روزهای بیشتر داشته باشند.
o برای اثرات سلامتی بخش بیشتر، بزرگسالان می توانند فعالیت های هوازی با شدت متوسط را به مدت زمان بیشتر از 300 دقیقه یا فعالیت های هوازی با شدت زیاد را به مدت بیشتر از ۱50 دقیقه در هفته انجام دهند.
مصرف دخانیات منجر به افزایش خطر بسیاری از بیماری ها نظیر بیماری های قلبی عروقی، سکته مغزی، پوکی استخوان، دیابت و افزایش خطر بروز بسیاری از سرطان ها مانند سرطان های سر و گردن، ریه، معده، مری، روده، مثانه، کلیه، خون می شود. از هر ۱0 فرد مبتلا به سرطان ریه،9 نفر دخانیات مصرف می کرده اند.
مرکز بهداشت شهرستان ارزوئیه
واحد سلامت جمعیت و خانواده